Oksana, (geb.1990) bewoner van Oud Mathenesse en architect zet zich in om de wijk te vergroenen met onder andere een stadsmoestuin. Met haar vriend Teis heeft ze haar klushuis veranderd in een strak appartement. Ook startte ze een uitgebreide inzamelingsactie om slachtoffers te helpen in Oekraïne. Wie is deze dynamische vrouw, geboren en getogen in Oekraïne, en nu een van de motoren achter het vergroenen van de wijk?

Tijdens een bijeenkomst in 2021 van Mathenesse aan de Maas ontmoet ze mede wijkbewoner Nikolas Kühn. Nikolas heeft het idee om een deel van de dijk te veranderen in een moestuin. Oksana vindt het een gouden idee. Ze gaan samen op pad en ontdekken dat de dijk niet meer is dan een hondenuitlaatzone. Oksana: “De hele dijk tot en met de Hogebanweg is een poepzone.”

Buurttuin maken

Van het kilometerlange drollenlandschap maakt ze een fotoreportage en toont de beelden aan wijkmanager Mieke de Leeuw. Oksana: “Tachtig procent van de mensen in de wijk heeft geen tuin!” Kan dat niet anders? Het idee van de buurttuin is geboren. Ze zegt: “Het is niet alleen ontspannend om te werken in de buurttuin, maar mensen ontmoeten elkaar, kweken samen groenten, wisselen kennis uit en kunnen bloemen of vruchten plukken.”

Op zoek naar dé plek Op zoek naar een geschikte plek selecteert ze met Nikolas een brede stoep op de hoek van de Professor Poelslaan en de Engelsestraat. Oksana: “Dit gebiedje is interessant door de buurtsuper die mensen trekt. Door groene zones in de wijk aan te leggen en mensen uit de buurt te betrekken, ontstaat er een andere sfeer.” Op de oproep bij het platform Nextdoor ‘Doe je mee met de buurttuin en wat zou je willen doen?’, reageren twintig jongeren. Via WhatsApp melden zich nog meer mensen.

Het gesprek met de landschapsarchitect van de gemeente om het plan te bespreken en uit te werken levert een inspirerend ontwerp op en budget om het uit te voeren. Nu alle seinen op groen staan willen Oksana en Nikolas doorpakken en niet wachten op de vervanging van de riolering in 2023-2024. Ze zegt: ”Je moet het enthousiasme van de mensen weten vast te houden.”

Unesco werelderfgoed

Het is niet voor het eerst dat Oksana knokt voor groen en het klimaat. Oksana, geboren en getogen in de stad Ivano-Frankivsk in de Oekraïne, verhuist na haar studie architectuur aan de technische universiteit in Ivano-Frankivsk naar Lviv om Engels te studeren. Lviv, een fraaie oude stad op de grens met Polen en Oekraïne is opgenomen op de werelderfgoedlijst van de Unesco. Naast het leren van Engels begint ze ook met actievoeren om de historische stad autovrij te maken. “Fietsen was in 2012 een opkomende trend, maar niemand was toen nog geïnteresseerd in het aanleggen van fietsroutes.”

Oorlog

Begin 2022 hadden nog weinig mensen van dit bijzondere gebied gehoord, maar met de inval van het Russische leger in Oekraïne, vult het internet zich met beelden van tienduizenden vluchtelingen op weg naar Lviv en verder. Samen met haar vriend Teis doet Oksana online een oproep om spullen te doneren. Het huis van de wijk aan de Bulgaarsestraat is het verzamelpunt voor tassen met kleding, medicijnen, slaapzakken en knuffels. Een vrachtwagen rijdt de spullen naar de grens met Oekraïne waar het verder wordt verspreid, zowel in de Poolse vluchtelingenkampen in het grensgebied als in Oekraïne. Van een lokale strijd is het oorlogsgeweld na een paar weken geëscaleerd tot een internationale oorlog.

Op weg naar een nieuwe toekomst

Als twintiger wil Oksana de wijde wereld in en na haar studie architectuur in IvanoFrankivsk wil ze haar masters in het buitenland halen waar het onderwijsniveau beter is. Het is een lange weg om dat voor elkaar te boksen. Oksana: “Geld regelen om te kunnen studeren in het buitenland is complex. Zeker als je weet dat mijn moeder 100 euro per maand verdiende. Met zo’n bedrag kun je in het buitenland niets.” Door haar Engels te verbeteren maakt ze meer kans om toegelaten te worden. Een Engelse cursus volgen is één ding, maar een Engels examen afleggen is een bijna onneembare vesting. Oksana: “Die Engelse examens zijn duur en niet toegankelijk als je geen geld hebt. Mijn broer, heeft de Amerikaanse droom waargemaakt, sinds hij werkt bij Google in San Francisco. Hij betaalde mijn examen.”

Zweeds-Belgisch avontuur

Ze slaagt voor haar Engelse examen en dat opent de weg naar West-Europa. Ze schrijft een motivatiebrief in het Engels naar de universiteit in Malmö, wordt toegelaten en krijgt een studiebeurs van de Zweedse regering. Geïnspireerd door de beroemde Amerikaanse stadsactiviste Jane Jacobs schrijft ze zich in voor de studie duurzame stedenbouw. Hier ontmoet ze de Vlaming Teis De Greve. Er is een klik. Na zijn studie keert hij terug naar België voor een vervolgstudie digital designer in het Limburgse Genk. Ze reist met hem mee om haar 2e master architectuur aan de universiteit van Gent in Vlaanderen te halen. Weliswaar gescheiden, maar met 150 km afstand toch bij elkaar in de buurt.

Standplaats Rotterdam

De makkelijkste manier om na haar afstuderen in de EU te blijven is om een oriënterend jaar te doen. Dat kan omdat ze is afgestudeerd aan één van de top 200 Europese universiteiten. Haar oog valt op Rotterdam. Haar vriend werkt naast zijn studie aan de kunstacademie in Genk en heeft een atelier in Delfshaven. Oksana kan starten als stagiair bij Sputnik architecten en vindt een zolderkamer, ook in Delfshaven. Via een smalle trap bereikt ze haar kot waar het afwaswater via de douche de afvoer inloopt. Muizen hebben op haar zolderkamer vrij spel. Ze zegt: “Ik was verbaasd. Muizen dat is toch iets van het platteland?” Het is haar eerste kennismaking met de moderne stad Rotterdam.

Kindvriendelijke wijken

Ze is ook verrast over hoe Rotterdam omgaat met de buitenruimte. Zelf is ze opgegroeid in een gebouw met portiekwoningen en een lift die nog stamt uit de communistische tijd. De wijken zijn hier volgens een vast stramien gebouwd. “In het midden van de autovrije buurt staat een school dus ik kon zelfstandig naar school lopen. Voor de kinderen is er een grote speelruimte waar ik altijd samen met andere kinderen uit de buurt speelde. Openbare sport- en speelplekken zijn overal en mensen maken daar veel gebruik van.” De Rotterdamse wijken waar ze tot nu toe heeft gewoond zijn geen kindvriendelijke wijken en is er weinig oog voor een gezonde groene leefomgeving waar mensen kunnen sporten. Haar ervaringen tijdens het opgroeien in Oekraïne zijn een belangrijke bron van inspiratie hoe ze nu naar de wereld kijkt. Ze zegt: “Hier in Rotterdam ben je afhankelijk van je ouders als je naar school of de speeltuin gaat.”

Wooncarrière in Oud Mathenesse

Ze kan volgens de Nederlandse wet niet in Rotterdam blijven, maar de EU-regels bieden wel ruimte. Op een partnervisa van Teis kan het, maar dan alleen als ze samen gaan wonen. Via Kamernet vinden Teis en Oksana een opgeknapte huurwoning in de Belgische straat. Oksana: “Ik vond Oud Mathenesse direct prachtig. Het voelde alsof ik weer terug was in Oost-Europa.” Het huren duurt niet lang. Wanneer Oksana een vast contract krijgt bij een architectenbureau ontstaat de mogelijkheid om een hypotheek te nemen en een huis te kopen.

Uitgewoond

De huizenjacht op Funda richt zich op een zo goedkoop mogelijke kluswoning, dicht bij het centrum van Rotterdam. Na een half jaar zoeken vinden ze in 2018 hun ideale kluswoning aan de Schiedamseweg Beneden met bomen voor de deur, een brede stoep en uitzicht over de haven. Teis en Oksana gaan rigoureus te werk. Ze slopen badkamer en keuken en trekken de niet-dragende muren omver. Pakken isolatie van 17 cm dik gaan de woning in om koude en geluid tegen te gaan. Daarna volgen een nieuwe keuken, badkamer en wc. Het eindresultaat is een modern, ruim en licht huis met een fraai uitzicht over de Merwehaven.

Karpaten

Haar vader, een Hoetsoel uit de Karpaten, is vorig jaar overleden aan corona. Het raakt Oksana als we over hem praten. Een man met een rijke culturele traditie, die er niet meer is. Oksana: “De Hoetsoelen zijn bekend om hun volkscultuur met muziek, klederdracht, architectuur en houtsnijwerk.” De afbeeldingen van de Hoetsoelse klederdracht zien er indrukwekkend uit evenals de muziekinstrumenten, zoals harp, doedelzak en een soort alpenhoorn. Tijdens het gesprek borrelt het in haar hoofd. Een festival rond de diverse culturen uit Midden-Europa? Zou dat passen in Oud Mathenesse met al die verschillende Europese bevolkingsgroepen? Oud Mathenesse als metafoor voor het hart van Europa?

Europa festival

“Als je eten, verhalen, (folk)muziek, dans en bandoptredens combineert dan hebben we echt een ding in deze wijk. Mensen waarderen de tradities, ook jonge mensen.” Ze denkt aan de vele koren uit Midden- en Oost-Europa waar elk bedrijf zijn eigen koor heeft. Zelf een Oost-Europa koor oprichten lijkt haar wel wat. “Ik wil soms zelf zingen, maar durf dat niet in mijn huis. Zo’n koor is dan een mooi alternatief om toch te kunnen zingen. Het lukt haar nu niet om te helpen met de organisatie van het wijkfeest, wie weet volgend jaar.”

Toekomst?

Ze is bezig met hoe ze haar werkzame leven verder wil invullen, graag met werk waarmee ze écht het verschil kan maken. Oksana: “Ik denk bijvoorbeeld aan het duurzamer maken van buurten. Ik heb het nog niet scherp op mijn netvlies hoe ik dat moet doen, maar voel wel dat ik in de positie ben om te kiezen. Zelf keuzes kunnen maken vind ik een grote luxe.”

Tekst: Annemarie Sour, foto’s: Sanne Donders